Dat waren zware dagen, maar dat zijn ze nog steeds als je je herinnert hoe de Vall de la Marina Alta eruitzag voor de laatste grote brand die de regio teisterde. Een simpele wandeling is genoeg, want het eerste wat in me opkomt is "wat jammer". Het lijkt er echter op dat de duisternis van de as steeds meer vervaagt door de kleuren van de kleine en grote soorten die weer willen ontkiemen.
Afgelopen donderdag, 27 oktober, zijn er twee maanden verstreken sinds het volledig geblust is door blikseminslag in het Frigalet-gedeelte van de gemeente Vall d'Ebo. Volgens de laatste officiële tellingen is 12.556 hectare afgebrand en is 100 km bosgebied verwoest.
Al trof het niet alleen les Valls. Afgezien van de Vall d'Ebo, de Vall de Gallinera, de Vall de Laguar en de Vall d'Alcalà, bereikten de vlammen de voorwaarden van Pego, Castell de Castells, Sagra, Tormos, Orba, evenals vijf steden in de naburige graafschappen van de Comtat en de Safor. Zo'n 79 dagen na de nacht dat de brand begon, op 13 augustus 2022, kijken bewoners en bezoekers hoopvol naar de bergen.
De oorzaken van het probleem
Als men stopt met het analyseren van de oorzaken van grote branden die verder gaan dan het voor de hand liggende, zal men enkele patronen vinden die zich in situaties als deze voordoen. Een van de groepen die wat verder kijkt en zich inspant om zowel het territorium als de gebruiken die de natuur het meest ten goede komen te herstellen, is Pego Viu. De vereniging werd geboren na een nieuwe grote brand in de Vall d'Ebo en Pego in 2015.
«We willen ervoor zorgen dat burgers de bergen weer gaan zien als een manier van leven, niet als een eenvoudig ansichtkaartlandschap. Een plek waar onze voorouders hebben gewoond en hun brood verdienden. Daarom werken we eraan om mensen ervan bewust te maken dat het onze schuld is dat de bergen worden verbrand, niet alleen van de administraties, maar ook van de samenleving en de consumptiegewoonten', zegt Néstor Portes, voorzitter van Pego Viu.
De theorie die de meeste kracht krijgt bij het observeren van dit soort branden pleit voor het gebrek aan agroforestry-beheer en ontvolking. "Het is geen toeval dat de Vall d'Ebo de afgelopen jaren twee grote branden heeft gehad", zegt hij. Volgens de woordvoerder van Pego Viu: “De branden zijn een gevolg van ontvolking en dit is op zijn beurt een gevolg van het soort economie en het soort politiek dat we voeren. De plattelandswereld is ontvolkt geraakt doordat het gevoerde beleid gericht is op de grote steden en de kust en daarom draait de hele economie daar om.
In de meeste gevallen liggen de steden met een risico op ontvolking in het binnenland, in dit geval in de regio. Plaatsen die buren hebben verloren en buren die het land bewerken en er zorg voor dragen om ervan te kunnen leven.
In het rapport over de impact van de bosbrand in Vall d'Ebo, opgesteld door de Stichting Mediterrane Milieustudies (CEAM), wordt zelfs benadrukt dat "het getroffen gebied een uitgesproken landelijk karakter heeft, met de afwezigheid van grote infrastructuren, die in principe beperkt tot communicatieroutes, elektrische en telefoonnetwerken».
En hij vervolgt: «Deze gebieden, die decennialang zijn verlaten, maken deel uit van een rijk cultureel erfgoed dat zich momenteel in een duidelijk proces van verlatenheid en degradatie bevindt. Aan de andere kant kunnen de economische en sociale activiteit die voortvloeit uit het toerisme en activiteiten in de natuur worden aangetast door de brand.
In welke situatie zijn de bergen?
De brand heeft, zoals te zien is, een groot oppervlak getroffen. Niet alle verbrande gebieden hebben dezelfde kenmerken, daarom vordert elk gebied in een ander tempo dan de andere. Precies, het deel van de Vall d'Ebo is er een waar de berg het beste geneest vanwege de hoge aanwezigheid van kreupelhout en opnieuw uitgroeiende struiksoorten, zoals Néstor bevestigt.
Daarentegen zal het deel van de Vall d'Alcalà het gebied zijn dat het meeste kost om te herstellen. Dit gebied werd in grotere mate bevolkt door volwassen dennenbossen. In een normaal proces van bosgroei, om als volwassen te worden beschouwd, moeten ze worden vervangen door soorten zoals steeneiken of eiken, edele of inheemse klassen die beter bestand zijn tegen branden. "Helaas doorbreken de branden die opeenvolging", klaagt de Pego Viu-woordvoerder.
Het CEAM-rapport geeft aan dat 70% van het verbrande gebied overeenkomt met struikgewas en dat de resterende 30% bebost is. Bovendien zou 26% hiervan dennenbossen zijn. Zo vormen de gebieden die het beste zullen herstellen, die van kreupelhout, een groot percentage van het verbrande gebied. Daarom zal het natuurlijke herstel van de bergen vrij gunstig zijn, aangezien deze soorten meestal resrouters zijn.
Wanneer zullen we les Valls volledig hersteld zien?
Het is moeilijk om een schatting te maken, maar Néstor waagt het om enkele cijfers te geven op basis van wat werd waargenomen bij de brand van 2015. «De gebieden die er slechter aan toe zijn, zoals de Vall d'Alcalà, om alle bossen te herstellen en 40 of 50 jaar moeten verstrijken vanaf het vuur. Dit zal zijn met het volwassen bos en zonder in vele jaren een andere brand te hebben gehad, "probeert hij.
Hij verzekert echter dat deze gebieden in sommige gevallen over twee jaar gevuld zullen zijn met kleine dennen die opnieuw geboren zullen worden. De rest van de gebieden, met autochtone of struikachtige soorten, zoals de Tolls Steeneik in de Vall d'Ebo, de Pego Viu geeft ze 5 of 7 jaar om zelf te regenereren.
Natuurlijk herstel vs. menselijk management
“Dat de berg vanzelf herstelt, geldt voor 90% van het getroffen land, omdat er niet genoeg mensen zijn om het in zijn geheel te beheren. Het is ontoegankelijk, er zijn geen financiële of materiële middelen om het 100% te beheren”, legt Néstor uit. Maar wat gebeurt er met de resterende 10% van het verbrande bos?
Het idee is om in strategische gebieden op te treden met brandgangen, die nu zijn uitgehouwen om er gecultiveerde terrassen van te maken. Om het type herstel af te wisselen, wordt bovendien in bepaalde herbevolkingsgebieden gewerkt met zaadverspreidingseilanden. De woordvoerder van Pego Viu legt uit dat dit zal gebeuren met “inheemse soorten die verschillende bossen vormen op strategische punten op de berg, zodat ze zelf helpen bij het herstel. Het wordt geen snelle cyclus."
Enkele taken die verstandig zullen zijn om in 2023 van start te gaan, aangezien de plaatsen dit jaar nog worden gepland. Anderzijds zullen er ook afspraken moeten worden gemaakt met zowel de eigenaren als met de gemeenten en het ministerie van LNV. Hoewel. Natuurlijk zal opnieuw al het nodige worden gedaan zodat de Vall hun leven terugkrijgen, wat hen de welverdiende titel van long van de Marina Alta geeft.
