De gemeentelijke bibliotheek van Beniarbeig zat opnieuw vol met mensen voor de tweede conferentie in de serie “Encontres a Beniarbeig 2025”, die dit jaar gewijd was aan “Wetenschap en literatuur”. De lezing, getiteld "Wetenschap in de roman en poëzie: literatuur in de reageerbuis", werd gegeven door Xavier Duran, een chemicus, doctor in de communicatiewetenschappen en voormalig directeur van het programma Het milieu van TV3. Duran, die ook bekend is vanwege zijn uitgebreide carrière als schrijver van populaire sciencefiction en literaire fictie, biedt een fascinerend overzicht van de verbanden tussen wetenschap en literatuur door de geschiedenis heen.
«Het heeft niet veel zin om wetenschap in sciencefiction te vinden. Maar hoe zit het met auteurs als Homerus, Joanot Martorell, Shakespeare, Dostojevski of Marcel Proust? Hoe keken ze naar wetenschappers? "En hoe beschreven en waardeerden ze stoomschepen, spoorwegen, auto's, telefoons en vliegtuigen?" vroeg de spreker aan het begin van zijn toespraak. Vanuit deze reflectie nam Duran het publiek mee op een intense literaire reis, waarbij hij talrijke wetenschappelijke verwijzingen in klassieke en moderne werken uit de Catalaanse en universele literatuur onthulde.
Om zijn ideeën te illustreren, begon hij met de roman Electieve affiniteiten De theorie van Goethe, waarvan de titel is afgeleid van een chemisch concept beschreven door de Zweedse wetenschapper Torben Bergman. Duran legde uit hoe Goethe in zijn werk de combinatie van chemische elementen (AB+CD=AC+BD) als metafoor voor menselijke relaties gebruikte.
Een ander opmerkelijk voorbeeld was de verwijzing naar de passage in de Ilias waarin de ontbinding van het lijk van Patroclus wordt beschreven. Deze observatie zou eeuwen later de inspiratie vormen voor de experimenten van de wetenschapper Francesco Redi en zijn conclusies over spontane generatie, een voorbode van het werk van Louis Pasteur.
Duran ging ook in op de buitengewone fysieke weerstand van Tirant lo Blanc toen hij onverwachts overleed aan een longontsteking. Deze tegenstrijdigheid bood hem de gelegenheid om na te denken over de veranderende perceptie van geneeskunde in de middeleeuwen. In dit verband citeerde hij Ramon Llull, die al in zijn Boek van contemplatie waarschuwde voor de “veranderende aard van medische meningen.”
De literaire tour omvatte ook Gullivers reizen Travel, met zijn ironieën over wiskundige berekeningen, en Frankenstein door Mary Shelley, met betrekking tot de ethische dilemma's van de wetenschap. Hoewel dit laatste werk kort werd genoemd, zal het het centrale thema zijn van de volgende conferentie in de reeks.
Duran benadrukte ook de sociale kritiek in Moeilijke tijden door Charles Dickens, die de zware werkomstandigheden van de Industriële Revolutie behandelt, en in Middlemarch van George Eliot, waarin ethische dilemma's worden opgeworpen over het ontleden van lijken en het versnellen van de dood van terminaal zieke patiënten.
De analyse werd voortgezet door moderne auteurs zoals Narcís Oller, die in zijn romans de impact van de spoorwegen en de beurs op de Catalaanse samenleving beschreef, en Joseph Roth, die het verdwijnen van het Oostenrijks-Hongaarse rijk associeerde met de opkomst van nitroglycerine. Hij noemde ook Llorenç Villalonga en zijn werk Andrea Victrix, waarin hij vooruitliep op geplande veroudering door het verhaal te situeren in een toekomst (2025) die al in het heden is.
De literaire reis vergat ook dichters als Guerau de Liost en Ángel Terrón niet, en evenmin iconische figuren als Primo Levi. Tot slot benadrukte Duran dat "wetenschap en literatuur altijd met elkaar verbonden zijn geweest en elkaar hebben verrijkt."
De dag werd afgesloten met een levendige discussie, waarbij het publiek kon debatteren en reflecteren op de gepresenteerde ideeën. De volgende conferentie van «Encontres a Beniarbeig» vindt plaats op 6 maart om 19 uur, door de professor en schrijfster Carme Manuel, die zal spreken over «Frankenstein: verleden en heden van de mythe van Mary Shelley».
